Dat onze planeet kreunt om hulp is al lang geen geheim meer. Om het milieu te ontlasten, moet iedereen zijn steentje bijdragen, ook de printindustrie. De ironie van die boodschap: dat kan letterlijk. Voor Toerisme Oost-Vlaanderen drukten we onlangs landkaarten op steenpapier. Jawel, papier gemaakt van gemalen steenafval in plaats van houtvezels. Een volledig boomvrij materiaal dus, dat een milieubewust alternatief vormt voor het traditionele product. We spraken met Marc Heddes en Allard Lith van Stone Paper, het Nederlandse bedrijf dat sterk inzet op de overgang van pulppapier naar steenpapier. “Beide kunnen perfect naast elkaar bestaan. Maar er is wel een omslag nodig in onze manier van denken, om op een efficiëntere en duurzamere manier te produceren.”

Tot voor enkele jaren importeerde Marc Heddes verpakkingen uit Azië naar Nederland. Tijdens een van zijn reizen ontmoette hij op een beurs iemand uit Hong Kong. De man stelde hem een bijzonder materiaal voor, uitgevonden in Taiwan: papier gemaakt van kalk, dat volledig waterresistent is en een hoge scheurweerstand heeft. Terug thuis begon de Nederlander zich verder te verdiepen in zijn ontdekking, samen met bevriend drukker Allard Lith. Die wees hem op de uitstekende bedrukbaarheid en veelzijdige toepassingsmogelijkheden, maar ook op het uitzonderlijke milieuaspect: voor de productie zijn geen bomen, noch water en chemische middelen nodig. “In deze tijd, waarin duurzaamheid zo belangrijk is, was dat voor ons echt een eyeopener”, vertellen Heddes en Lith. “Steenpapier heeft alle kwaliteiten van gewoon papier, maar het productieproces is een pak minder schadelijk voor het milieu. Het vereist veel minder energie, de CO2-uitstoot is aanzienlijk kleiner en er is geen water nodig. Vooral dat laatste is toch nog steeds een van de grootste problemen van de traditionele papierindustrie. Bovendien bestaat steenpapier integraal uit restafval en gerecycleerd materiaal. Het hoofdbestanddeel is calciumcarbonaatpoeder, voornamelijk gewonnen uit steenafval van marmermijnen. Dat wordt gebonden met HDPE, een schone kunststof die bestaat uit koolstof en waterstof. Aan de hand van een kort, maar uiterst efficiënt proces wordt die mix geperst tot dunne vellen papier. Na het aanbrengen van een toplaag, is het materiaal vervolgens klaar voor gebruik.”

Steenpapier naast pulppapier

Vandaag verdelen Heddes en Lith steenpapier onder de toepasselijke noemer ‘Stone Paper’ met als doel een duurzamer alternatief te bieden voor pulppapier. Als drukkerij kunnen wij die missie alleen maar toejuichen en aanmoedigen. Natuurlijk kan de printsector niet om traditioneel papier heen, maar het is wel noodzakelijk om na te denken over varianten die minder belastend zijn voor onze leefomgeving. “We willen vooral het bewustzijn aanscherpen dat de twee dingen naast elkaar kunnen bestaan”, benadrukken Heddes en Lith. “Traditioneel papier vervangen is niet realistisch, maar steenpapier kan wel een aanvulling vormen op het bestaande assortiment. De laatste jaren zijn er in de papierindustrie belangrijke stappen gezet om duurzamer te produceren. Alleen nemen die initiatieven de zware impact op het milieu nog te weinig weg. Steenpapier biedt kansen om de sector te innoveren, met respect voor onze aarde en biodiversiteit. Door beide materialen slim te combineren en strategisch toe te passen, is het mogelijk efficiënter te produceren en onze ecologische voetafdruk drastisch te verminderen.”

Wat met de recyclage van Stone Paper?

Dat de boodschap van Stone Paper aanslaat, is de laatste jaren af te lezen aan de groeiende afname in Europa. Steeds meer bedrijven en drukkerijen kiezen voor het materiaal vanwege de unieke milieuclaims. Dat die niet uit de lucht gegrepen zijn, bewijst ook het Castor Gaea-certificaat dat Stone Paper vorig jaar ontving van het Nederlandse keuringsinstituut KIWA. Het label wordt uitsluitend uitgereikt voor producten die aantoonbaar minder schadelijk zijn voor het milieu, zo min mogelijk schaarse grondstoffen gebruiken en afval hergebruiken als basis voor iets anders. Ook dat laatste is een belangrijke eigenschap van Stone Paper: niet enkel wordt calciumcarbonaat vaak hergebruikt als vulmiddel in plastics, ook het bindmiddel, een gerecyclede polyethyleenkorrel, kan gesmolten en gerecycleerd worden in verschillende producten, zoals kunstgras, tapijten en cement. “In feite kan je Stone Paper telkens weer omzetten in nieuw Stone Paper. Het materiaal kan eindeloos hergebruikt worden”, aldus Heddes. “Een van onze belangrijkste ambities is dat circulaire proces de komende jaren verder te stroomlijnen. Voorlopig zijn de faciliteiten in Europa daar nog niet helemaal klaar voor, maar er wordt wel hard aan gewerkt, samen met verschillende partners.”

Stone Paper en LE UV

Stone Paper heeft de uitstraling van luxe mat papier en wordt gebruikt voor talloze toepassingen. Van brochures en notebooks tot kookboeken, menukaarten en wijnetiketten. Door de waterresistentie en hoge scheurvastheid wordt het papier bovendien vaak gebruikt om fiets-, wegen- en landkaarten te bedrukken, zoals wij deden voor Toerisme Oost-Vlaanderen. “Stone Paper is breed inzetbaar en perfect geschikt voor zowel vellen- en rotatie offset als voor diepdruk en digitale druk”, leggen Heddes en Lith uit. “Het interessante is dat het papier weinig inkt absorbeert, wat bij ongestreken papier wel het geval is. Bijgevolg moet je dus minder inkt gebruiken. In het project met Toerisme Oost-Vlaanderen is het materiaal bovendien gecombineerd met de LE UV-drukpers. Dat zijn twee handen op één buik. Bij LE UV-drukken is de inkt in een oogwenk droog, waardoor de inkt niet kan overzetten of vegen. Kleuren zijn daarom ook veel krachtiger en helderder dan bij traditioneel drukken, waardoor je prachtige resultaten verkrijgt.”